Yapay Zekâ Destekli Kullanıcı Merkezli Tasarım ve Psikolojik Etkileşim Üzerine Bir Derleme
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.11351508Özet
Bu makalede; mimarlık, yapay zekâ (AI) ve psikoloji disiplinlerinin entegrasyonunun, kullanıcı odaklı ve psikolojik refahı ön planda tutan mekanların tasarımında nasıl önemli bir rol oynadığı incelenmektedir. Son yıllarda, bu üç disiplinin kesişimi, mekân tasarım süreçlerini dönüştürmekte ve yeni perspektifler sunmaktadır. Yapay zekâ teknolojileri, tasarım araçları ve metodolojileri aracılığıyla otomatik tasarım optimizasyonu ve kullanıcı davranışı verilerinin analizi gibi yenilikçi çözümlere olanak sağlamaktadır. Bu durum, tasarımcıların daha bilinçli kararlar almasını ve kullanıcı merkezli çözümler geliştirmesini sağlamaktadır.
Akıllı yaşam alanları ve AI destekli erişilebilirlik çözümleri, kullanıcıların duygusal ve psikolojik ihtiyaçlarını daha iyi karşılayan, kişiye özel mekanlar yaratma potansiyelini artırmaktadır. Ancak, yapay zekanın mimarlıkta kullanımı, etik, veri gizliliği ve algoritmik bias gibi zorlukları da beraberinde getirmekte, bu da algoritmik şeffaflık ve hesap verebilirliğin önemini vurgulamaktadır. Mimarlık ve psikoloji arasındaki entegrasyon, mekân tasarımının insanların psikolojik durumları üzerindeki etkilerini derinlemesine anlamayı sağlamakta ve kullanıcı deneyimini zenginleştirmekte, böylece bireylerin stres seviyelerini azaltma ve sosyal etkileşimleri teşvik etme gibi olumlu sonuçlar elde edilmektedir. Gelecekte, bu entegrasyonun kullanıcıların duygusal ve psikolojik refahını artırma potansiyeli taşıyan yenilikçi tasarım stratejileri üzerinde yoğunlaşması beklenmektedir. Sonuç olarak, mimarlık ve psikoloji disiplinlerinin kesişimi, daha duyarlı ve destekleyici mekanlar yaratma konusunda önemli fırsatlar sunmakta, bu da mimarlık pratiğini zenginleştirerek kullanıcıların yaşam kalitesini artıracak mekanlar yaratma yolunda yeni ufuklar açmaktadır. Bu entegrasyon, disiplinler arası iş birliğine, yenilikçi araştırma yöntemlerine ve kullanıcı odaklı tasarım anlayışına dayanarak, alanın geleceğini şekillendirmeye devam edecektir.
Referanslar
Colenberg S., Jylha T., (2022) “Identifying interior design strategies for healthy workplaces- a literature review” Journal of Corporate Real Estate, 24 (3), 173-189.
Ghazala B., Samar I., Shaalan K., “Emotionally intelligent chatbots: a systematic literature review”, Human Behavior and Emerging Technologies, (2022), 1-23, Doi: https://doi.org/10.1155/2022/9601630
Gui, X., Peng, Y., Sharma, P., & De Choudhury, M. (2021). “Exploring the Effects of AI-assisted Emotional Support Processes in Online Mental Health Community. ar5iv. https://ar5iv.labs.arxiv.org/html/2202.10065
Guszcza J., (2018), “Smarter together: Why artifical intelligence needs human-centered design” Delotti Insights, 22, 36-45.
Interaction Design Foundation- IxDF. (2024, January 11). What is Human-Centered AI (HCAI)? Interaction Design Foundation- IxDF. https://www.interaction-design.org/literature/topics/human-centered-ai
Lee H., Kim S. J. and Park J., (2020), “AI in smart cities: Technology, applications, and governance”. Urban Technology Review, 22(3), 145-163.
Johnson L. M., Smith R. A., (2019), “Human behavior and environmental psychology: Implications for architectural design”, Environment and Behavior Studies Review, 41(4), 408-426.
Muntañola J., Carulla M. S., Carulla M. S., Cocho-bermejo A., at all., (2022), “Artificial Intelligence and Architectural Design: An Introduciton”, Arquitectonics, 166, 10.5821/ebook-9788419184498.
Oppenheim A. L., Vartanian O., Kirk, U., (2009), “The impact of architectural design on human psychology”. Neuroreport, 20(5), 125-134. doi: 10.1097/WNR.0b013e32832ffddf.
Patel K. D., Gupta A., (2018), “User-centered design and psychological aspects in architecture: a review”. International Journal of Design and Innovation Research, 6(1), 54-69.
Rodriguez A. and Cho Y. K., (2022), “The impact of artificial intelligence on architectural design processes: A review”, Advances in Architectural Research, 8(2), 199-215.
Stige A., Zamani E. D., Mikalef P., Yuzhen Z., (2023)” Artificial intelligence (AI) for user experience (UX) design: a systematic literature review and future research agenda”, Information Technology & People, https://doi.org/10.1108/ITP-07-2022-0519.
Silva L. F., Ramos I., (2019), “Emotional and psychological effects of space design” Journal of Environmental Psychology and Design, 17(3), 275-287.
Tarek S., Ouf A.S.ED. “Biophilic smart cities: the role of nature and technology in enhancing urban resilience. J. Eng. Appl. Sci. 68, 40 (2021). https://doi.org/10.1186/s44147-021-00042-8
Vartanian O., Navarrete G., Chatterjee A., Fich L. B., Leder H., Modrono C., Nadal M., Rostrup, N., Skov, M., (2013), “Impact of contour on aesthetic judgments and approach-avoidance decisions in architecture”, Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(2), 10446-10453. Doi:10.1073/pnas.1301227110
Web 1, (2024), “Artificial Intelligence: how are architects using AI right now and what are they using it for?”, Url (01.05.2024): https://www.architecture.com/knowledge-and-resources/knowledge-landing-page/artificial-intelligence-in-architecture.
Xu H., Wei W., Wu C., Pan Y., (2023), “Positive experince design strategies for loT products to improve user sustainable well-being”, Sustainability,15 (17), doi: https://doi.org/10.3390/su151713071
Yang B., Wei L., Pu Z., (2020), “Measuring and improving user experience thruoug artificial intelligence -aided design”, Psychology, 11, 1-11, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.595374.
Zhang Z., Fort J. M., Mateu L. G., (2023), “Explorinring the potential artificial intelligence as a tool for architectural design: a perception study using Gaudi’s works”, Buildings, 13 (7), https://doi.org/10.3390/buildings13071863.
Zhang Y. and Sun, J. (2021). “Adaptive and intelligent architecture: Learning from user feedback through artificial intelligence”, Journal of Intelligent Building Technologies, 3(1), 1-16.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Yahya Melikoğlu
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.