Siberkondrinin Diş Hekimi Korkusu Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13765908Anahtar Kelimeler:
siberkondri, diş hekimi korkusu, dental kaygı, IDAF-4C+Özet
Çalışmanın amacı dijital teknoloji sorunu olan siberkondrinin diş hekimi korkusu üzerindeki etkisini belirlemektir. Çalışmanın evrenini herhangi bir Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesinden hizmet alan Yozgat Bozok Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklem seçiminde olasılıklı örnekleme yöntemlerinden rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini anketi doldurmayı kabul eden 200 birey oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri üç kısımdan oluşan anket formu ile toplanmıştır. Anket formunun ilk kısmında sosyo demografik ait bilgi formu, ikinci kısımda dental kaygı ve korku ölçeği (IDAF – 4C+) üçüncü kısımda ise siberkondri ölçeği yer almaktadır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi, regresyon analizi ve fark analizleri (Mann-Whitney U, Kruskal Wallis) kullanılmıştır. Çalışmada siberkondrinin IDAF-4C+ üzerinde pozitif yönlü etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca siberkondri ile IDAF-4C+ ve alt boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak yüksek düzeyde siberkondri sergileyen bireyler, diş hekimi ziyaretleri ve prosedürleriyle ilgili yüksek düzeyde korku ve endişe bildirme eğilimine girebilir. Bu durum, çevrimiçi sağlık bilgisi aramanın zihinsel sağlık üzerindeki zararlı etkisinin altını çizmektedir. Ayrıca üniversite öğrencileri arasında siberkondri kaynaklı dişhekimliği korkusunu gidermek için hedefe yönelik müdahalelere ihtiyaç duyulmaktadır.
Referanslar
REFERENCES
• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Alimoradi, Z., Griffiths, M. D., Chen, H. P., Broström, A., ... & Pakpour, A. H. (2022). Cyberchondria, fear of COVID-19, and risk perception mediate the association between problematic social media use and intention to get a COVID-19 vaccine. Vaccines, 10(1), 122. DOI10.3390/vaccines10010122
• Akgül, G., & Atalan Ergin, D. (2021). Adolescents’ and parents’ anxiety during COVID-19: Is there a role of cyberchondriasis and emotion regulation through the internet?. Current Psychology, 40(10), 4750-4759.
• Armfield, J. M. (2010). Development and Psychometric Evaluation of the Index of Dental Anxiety and Fear (IDAF-4C+), Psychological Assessment, 22 (2), 279-287, DOI: 10.1037/a0018678
• Bati, A. H., Mandiracioglu, A., Govsa, F., & Çam, O. (2018). Health anxiety and cyberchondria among Ege University health science students. Nurse education today, 71, 169-173.
• Baumgartner, S. E., & Hartmann, T. (2011). The role of health anxiety in online health information search. Cyberpsychology, behavior, and social networking, 14(10), 613-618.
• Belli, M. (2022). The effect of coronavirus fear on cyberchondria level in students studying in the field of health. Turkish Journal of Health Science and Life, 5(2), 142-151.
• Boysan, M., Eşkisu, M., & Çam, Z. (2022). Relationships between fear of covid‐19, cyberchondria, intolerance of uncertainty, and obsessional probabilistic inferences: A structural equation model. Scandinavian Journal of Psychology, 63(5), 439-448.
• Boz, S. (2017). Korku Algısı: Diş Tedavisi Gören Hastalar Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hasan Kalyoncu Üniversitesi. Gaziantep.
• Cheng, C., & Espanha, R. (2024). The Impact of Information Overload on Covid-19 Vaccination Acceptance: the Mediating Role of Cyberchondria. The Journal of Medicine, Humanity and Media, 2(1), 146-166.
• Doğanyiğit, P. B., & Keçeligil, H. T. (2022). The effect of individuals health anxiety on Cyberchondry during the Covid-19 pandemic. Manisa Celal Bayar University Journal of Institute of Health Science, 9(3), 355-362.
• Doherty-Torstrick, E. R., Walton, K. E., & Fallon, B. A. (2016). Cyberchondria: parsing health anxiety from online behavior. Psychosomatics, 57(4), 390-400.
• Durmuş, A., Deniz, S., Akbolat, M., & Çimen, M. (2022). Does cyberchondria mediate the effect of COVID-19 fear on the stress?. Social Work in Public Health, 37(4), 356-369.
• Fırat, D., Tunc, E. P., & Sar, V. (2006). Dental anxiety among adults in Turkey. J Contemp Dent Pract, 7(3), 75-82.
• Furedi, F. (2001). Korku Kültürü, (Çeviren: B. Yıldırım), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston: Pearson.
• Göde, A., & Öztürk, Y. E., (2023). Üniversite Öğrencilerinin Siberkondri Düzeylerinin Sağlık Kaygısı Üzerine Etkisinin İncelenmesi. Selçuk Sağlık Dergisi, 4(Kongre Özel), 1-17.
• Han, L., Zhan, Y., Li, W., Xu, Y., Xu, Y., & Zhao, J. (2021). Associations between the perceived severity of the COVID-19 pandemic, cyberchondria, depression, anxiety, stress, and lockdown experience: cross-sectional survey study. JMIR public health and surveillance, 7(9), e31052. https://doi.org/10.2196/31052.
• Hashemi, S. G. S., Hosseinnezhad, S., Dini, S., Griffiths, M. D., Lin, C. Y., & Pakpour, A. H. (2020). The mediating effect of the cyberchondria and anxiety sensitivity in the association between problematic internet use, metacognition beliefs, and fear of COVID-19 among Iranian online population. Heliyon, 6(10). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05135
• Internet World Stats (cited 2024 April 22). Available From: https://www.internetworldstats.com/stats.htm
• Jaakkola, S., Rautava, P., Alanen, P., Aromaa, M., Pienihäkkinen, K., Räihä, H., Vahlberg, T., Mattila, M.L., & Sillanpää, M. (2009). Dental fear: one single clinical question for measurement. The open dentistry journal, 3, 161. doi: 10.2174/1874210600903010161
• Jokic-Begic, N., Lauri Korajlija, A., & Mikac, U. (2020). Cyberchondria in the age of COVID-19. PloS One, 15(12), e0243704. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0243704
• Jokić-Begić, N., Mikac, U., Čuržik, D., & Jokić, C. S. (2019). The Development and Validation of the Short Cyberchondria Scale (SCS). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 41(4), 662-676.
• Jungmann, S. M., & Witthöft, M. (2020). Health anxiety, cyberchondria, and coping in the current COVID-19 pandemic: Which factors are related to coronavirus anxiety?. Journal of Anxiety Disorders, 73, 102239.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS-AMOS-META Uygulamalı İstatistiksel Analizler. 2. Baskı. Nobel Akademik, Ankara.
• Kayaaltı Yüksek, S., & Beşiroğlu, E. (2021). Dental Anksiyetenin Ağız Hijyen Alışkanlıkları ve Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi. Selcuk Dental Journal, 8(2), 412-419. https://doi.org/10.15311/selcukdentj.677969
• Kumchenko, S., Rostovzeva, N., Rasskazova, E., & Tkhostov, A. (2021). Relationship of cyberchondria to hypochondriac beliefs and internet use. European Psychiatry, 64(1), 186-187.
• Kurcer, M. A., Erdogan, Z., & Cakir Kardes, V. (2022). The effect of the COVID‐19 pandemic on health anxiety and cyberchondria levels of university students. Perspectives in Psychiatric Care, 58(1), 132-140.
• LeDoux, J. E., & Hofmann, S. G. (2018). The subjective experience of emotion: a fearful view. Current Opinion in Behavioral Sciences, 19, 67-72. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2017.09.011
• Mannoni, P. (1992). Korku, Çev. Işın Gürbüz, İstanbul, İletişim Yayınları.
• McMullan, R. D., Berle, D., Arnáez, S., & Starcevic, V. (2019). The relationships between health anxiety, online health information seeking, and cyberchondria: Systematic review and meta-analysis. Journal of affective disorders, 245, 270-278. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.11.037
• Mestre-Bach, G., & Potenza, M. N. (2023). Cyberchondria: a growing concern during the COVID-19 pandemic and a possible addictive disorder?. Current Addiction Reports, 10(1), 77-96.
• Newby, J. M., & McElroy, E. (2020). The impact of internet-delivered cognitive behavioural therapy for health anxiety on cyberchondria. Journal of Anxiety Disorders, 69, 102150. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2019.102150
• Oniszczenko, W. (2021). Anxious temperament and cyberchondria as mediated by fear of COVID-19 infection: a cross-sectional study. PLoS One, 16(8), e0255750. https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0255750
• Özyıldız, K. H., & Alkan, A. (2022). Akademisyenlerin Sağlık Anksiyeteleri İle Siberkondri Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(33), 309-324.
• Rahme, C., Akel, M., Obeid, S., & Hallit, S. (2021). Cyberchondria severity and quality of life among Lebanese adults: the mediating role of fear of COVID-19, depression, anxiety, stress and obsessive–compulsive behavior—a structural equation model approach. BMC Psychology, 9, 1-12. https://doi.org/10.1186/s40359-021-00674-8
• Regier, D. A., First, M., Marshall, T., & Narrow, W. E. (2002). The American Psychiatric Association (APA) classification of mental disorders: strengths, limitations and future perspectives. Psychiatric diagnosis and classification, 47-78. https://doi.org/10.1002/047084647X.ch3
• Satyarup, D., Panda, S., Nagarajappa, R., & Mohapatra, U. (2023). Cyberchondria among information technology professionals of Bhubaneswar by using cyberchondria severity scale (CSS-15). Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 74(1), 83-91.
• Shailaja, B., Shetty, V., Chaudhury, S., & Thyloth, M. (2020). Exploring cyberchondria and its associations in dental students amid COVID-19 infodemic. Industrial Psychiatry Journal, 29(2), 257-267.
• Shailaja, B., Shetty, V., Chaudhury, S., & Thyloth, M. (2020). Exploring cyberchondria and its associations in dental students amid COVID-19 infodemic. Industrial Psychiatry Journal, 29(2), 257-267.
• Starcevıc, V., & Aboujaoude, E. (2015). Cyberchondria, cyberbullying, cybersuicide, cybersex: “new” psychopathologies for the 21st century?. World Psychiatry, 14(1), 97-100. doi: 10.1002/wps.20195
• Svendsen, L. F. H. (2017). Korkunun Felsefesi. (Çeviren: Murat Erşen) İstanbul: Redingot Kitap
• Şahin, M. (2019). Korku, kaygi ve kaygi (anksiyete) bozukluklari. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 117-135.
• Tuna, D. C., Marakoğlu, K., & Körez, M. K. (2023). University Students’ Cyberchondria and Anxiety Levels and Associated Factors: A Cross-sectional Study. Turkısh Journal Of Famıly Practıce, 27(2), 36-44.
• Turan, H. (2022). İnternet Bağımlılığı ve Siberkondri. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi. 1(1), 21-27.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587 (Erişim Tarihi: 22 Mart 2024).
• Vaizoğlu, S., Kirman, N., Kokanaklı, K., Haytaoğlu, S., İnözü, E., Koçyiğit, M., Elverici, O., & Güler, Ç. (2004). Diş hekimliği fakültesi 2. ve 5. sınıf öğrencilerinin diş hekimi korkularının belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 21(2), 83-89.
• Wu, X., Nazari, N., & Griffiths, M. D. (2021). Using fear and anxiety related to COVID-19 to predict cyberchondria: Cross-sectional survey study. Journal of Medical Internet Research, 23(6), e26285. https://doi.org/10.2196/26285.
• Yalçın, İ., Boysan, M., Eşkisu, M. et al. (2024). Health anxiety model of cyberchondria, fears, obsessions, sleep quality, and negative affect during COVID-19. Curr Psychol 43, 8502–8519 https://doi.org/10.1007/s12144-022-02987-2
• Yam, F. C., Korkmaz, O., & Griffiths, M. D. (2023). The association between fear of Covid-19 and smartphone addiction among individuals: the mediating and moderating role of cyberchondria severity. Current Psychology, 42(3), 2377-2390.
• Yücel, D., Aslan, H., & Arıcak, O. (2023). Psikolojik sağlamlığın psikiyatrik semptomlar sağlık kaygısı ve siberkondria ilişkisinde aracılık rolünün incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 11(3), 1684-1696.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Ayhan Durmuş, Pınar Nur Dalgıç
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.